تهران در اغما ؛ "شهر هزار مدیر"، همیشه آلوده است!

[mm65 1297]

بازهم فصل سرما از راه رسید و مسئولین همیشه در صحنه شهر خاطر مبارکشان آمد که تهران هزار مشکل ، معضلی عظیم دارد بنام آلودگی هوا و مانند هر سال در همین ایام کمیته ای متشکل از مدیران شهر تشکیل شد و تصمیماتی اتخاذ نمودند که باز مانند گذشته بخش اعظم آن رفع مقطعی مشکل و ترجیحاً کاهش شاخص های آلودگی آنهم با تمهیدات تنبیهی البته برای شهروندان بود بی آنکه مسئولین مسئولیت پذیر ما مسئولیت این بحران بوجود آمده برای کلانشهر های کشور و در راس آنها تهران را بپذیرند.

 

متاسفانه به دلیل عدم وجود یک نهاد مشخص ، متمرکز و پاسخگو برای مدیریت پایتخت ، مسئولیت پذیری زیست محیطی در تمام نهادهای متولی شهر ، ادغام شده است و هریک راهبرد و الگوی ارزشی خاص خود را دارند و در هر مرحله ای درجات مسئولیت گریزی و نه پذیری خود را به نسبت حجم بحران تعیین می کنند و در نتیجه هیچگاه در مقابله با چالش های پیش رو آنگونه که لازم است مجهز نیستند.

 

متاسفانه فضای سیاسی حاکم بر تمام اقدامات داخل کشور ، ما را از توجه به چنین مسائلی دور کرده است. با وجود تمام مشکلات موجود ضرورت پیاده سازی جدی "مدیریت سبز" برای پایداری مدیران متخصص و کارآمد در شهر و ارتقای سطح کیفی و رقابت پذیری کالاهای تولیدی داخل با بهره مندی از فناوریهای جدید و بهره مندی از راهکارهای جدید کارشناسان مطلع و دلسوز و نه مرتبط ! باید بطور جدی مورد توجه قرار گیرد. 

 

 

الف ) مدیریت سبز جامع 

 

اول – پدیده تغییر آب و هوا چگونه رخ می دهد ؟

 

زمین باید میزان انرژی را که از خورشید می گیرد در مدت زمانی طولانی تر به فضا برگرداند. این انرژی به شکل امواجی با طول موج کوتاه به کره زمین تابیده می شود و بخش اعظم آن از اتمسفر عبور می کند و زمین پس از گرم شدن این انرژی را به شکل امواج با طول موج بلند به فضا بر می گرداند. اکثر تابش های مادون قرمز از سطح زمین بازتاب می شوند و در اتمسفر توسط بخار آب ، دی اکسید کربن و دیگر گازهای گلخانه ای جذب می شوند . این گازها مانع خروج انرژی گرمایی از اتمسفر بسوی فضا می شوند و گرم شدن غیرعادی کره ی زمین را موجب می گردد. 

تشعشعات خورشیدی ، جریانات هوا ، تبخیر ، فرآیند تشکیل ابر و باران موجب آزاد شدن انرژی به اتمسفر و از اتمسفر به فضا می شوند. آزاد شدن انرژی در این فرآیند آهسته و تدریجی است و همین امر برای حیات کره ی زمین ضروری است. 

انسان ها با استفاده ی غیر اصولی از منابع انرژی موجب بهم خوردن تعادل آب و هوایی می شوند و هر اقدامی ولو اندک برای جلوگیری از ایجاد این پدیده از سوی تمام کشورهای جهان لازم و ضروری می باشد.

 

 

دوم – نیازهای دست یابی به الگوی مدیریت سبز 

 

ساز و کار زندگی در کلانشهر ها به سرعت در حال تغییر است و بر اثر روند تحولات در حال انجام ، اگر از برنامه ریزی و سازماندهی لازم برای مواجهه با مشکلات پیش رو برخودار نباشیم ، مسائل تشدید و زندگی در شهر ناممکن می گردد.

اولین گام برای دستیابی به چارچوب "مدیریت سبز" احصاء نیازهای قانونی ، تدوین الگو با توجه به عوامل توانمند ساز در هر بخش و مسئولیت پذیری نهادها ، سازمان ها و ارگانهای مختلف در مسائل زیست محیطی و تبعیت از یک مدیریت واحد در شهر می باشد.

درصورت وجود یک مرکز واحد تصمیم گیر در مدیریت شهر می توان به ایجاد طرح فرآیند خود ارزیابی امیدوار بوده و مراحل توسعه را یکی پس از دیگری طی نمود. شناخت اولویت ها ، برنامه ریزی و انجام طرح های کوتاه و بلند مدت در کنار مسئولیت پذیری می تواند مهمترین خط مشی و راهبردی سازنده برای رسیدن به دستاوردهای مدیریت سبز محسوب شود.

 

 

 

 

 

متاسفانه عدم وجود رویکردی منطقی ، منسجم ، یکپارچه و با ثبات و بی توجهی به نیازهای حال و آینده و عدم تمرکز خاص بر نیازهای شهروندان که طرفهای ذینفع در اقدامات این سازمان ها محسوب می شوند اجازه ی اتخاذ تصمیمات نظام مند را به دستگاههای متعدد متولی کلانشهر تهران نمی دهد.

نقطه ضعف عمده ی دستگاههای متعدد که خود را متولی مدیریت شهری پایتخت می دانند ، توجه انحصاری آنها بر نقاط قوت خود می باشد که در این میان کمبودها نه تنها شناسایی نشده که به دلیل بسیاری از سیاسی کاری ها به فراموشی سپرده می شوند.

مدیریت شهری کلانشهر تهران متولیان بسیاری دارد ، از استانداری و فرمانداری و سازمان حفاظت محیط زیست گرفته تا نمایندگان تهران در مجلس شورای اسلامی ، شورای اسلامی شهر تهران ، شهرداری تهران ، پلیس راهنمایی و رانندگی و خرده سازمانهای دیگری که به درست یا غلط خود را متولی اداره پایتخت می دانند. شاید ترکیب همین بخش ها ما را به دستیابی به نتایج اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی در راهبردهای تعریف شده ی آنها امیدوار نماید ، اما متاسفانه بجز پلیس و شهرداری که مرغ عزا و عروسی مدیریت شهری محسوب می شوند ، سایر بخش ها هر ساله در همین روزها به خاطر شریف می آورند که معضلی در تهران وجود دارد بنام آلودگی هوا که با دور کاری ، افزایش بهای بنزین ، دولت الکترونیک و تسهیلات خروج به کارکنان و کارمندان تهرانی قابل حل نیست ، که سخن در این باب نیاز به مجالی بیشتر و توجهی افزون تر دارد.

 

هیچیک از سازمانهای مزبور تا حال برنامه آموزشی جدی برای رفع این معضل در سطوح مختلف مسئولین و شهروندان طراحی نکرده اند ، چه اگر چنین بود و صاحبان مقام می پذیرفتند صرفه جویی در همه چیز جز آموزش منتج می شود به صرفه جویی در همه چیز و از این مدرک گرایی حاکم بر جامعه که جز ایجاد تحصیلکرده های بیکار نفعی نداشته دست برداشته و دولت و مجلس ، همّ خود را به تربیت کارشناسانی کاردان و شایسته می گماردند ، امروز شاهد حضور سیاسی کاری و سیاسی اندیشی برای اجرای طرح جامع مدیریت سبز در شهر تهران که پایداری و توسعه آن مهمترین ضرورت مدیران است ، نبودیم. 

 

طرح های جامعی که هر سال در ماه های آذر و دی به روی میز مدیران باز می گردد دردی از شهر تهران و کلانشهرهای کشور دوا نمی کند. البته شاید امسال به مدد نزدیکی به ایام انتخابات ، نمایندگان شهر تهران جدی تر و غیرسیاسی با مسئله آلودگی هوای پایتخت برخورد کنند ، اما متاسفانه بازهم نمی توان به آینده طرح هایی از این دست امیدوار بود چرا که به آکسیون یا اقدامی بنام نزدیکی زمان مبارزات انتخاباتی برای کسب رای مردم نیاز دارد و حیف که ما هر روز انتخابات نداریم.

 

لذا آنچه مسلم است ، مغفول ماندن عنصری لازم و ضروری در مواجهه با بحرانهایی از این دست است ، بنام "آموزش" که همواره در لابلای جلسات مدیران به پوشه فراموشی سپرده می شود.

 

 

 

ب ) ارتقای سطح کیفی تولیدات داخل 

 

 

بازهم هرسال متوجه می شویم که محصولات تولیدی ما در عرصه صنعت و بخصوص خودرو هم از لحاظ کیفیت و هم مصرف در پایین ترین سطح کیفی قرار دارند و تمهید می کنیم که الا و لابد باید تولیداتمان چنین و چنان شود و استاندارد یورو خیلی! را پاس کند و چه چه ، که همه در همین مقطع زمانی  ارائه ، تصویب و لازم الاجرا می شود و بقولی و دیگر هیچ. اندکی که به عقب بازگردیم به تمهید خودرو سازان بر می خوریم برای رهایی از چنین سد هایی برای ورود تولیدات پر مصرف خود به بازار مصرف ، یاد بیاوریم جریان هوو های چینی و وانت پیکانهایی که تقابل میان پلیس راهنمایی رانندگی و شرکت سازنده را به نمایش گذاشت و در تمام این مراحل اثری برجسته از سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی مشاهده نشد.

 

به هر روی تلاش برای تولید پاک ، افزایش سطح کیفی محصولاتی مانند خودرو ، بنزین ، آسفالت ، محصولات ساختمانی و ... با بهره گیری از فناوری های جدید وظیفه مدیران شهری است و عدم وجود یک مدیریت واحد ، هماهنگی لازم برای هدایت تصمیمات منتج به تولید پاک Clean Production را با تاخیر و یا چرخش جدی مواجه می کند.

 

عزیزان مسئول باید متوجه باشند که آنگاه که بحث آلودگی مطرح می شود ، آلودگی هوا یکی از بخش هایی است که باید در برنامه مدیریت شهری قرار گیرد . آلودگی خاک ، آلودگی های حاصل از فاضلاب ، سر و صدا ، مطالعه بر روی سلامت جسمی و روحی شهروندان سایر مواردی است که مدیریت شهری در مطالعه آلودگی باید برای تمام آنها برنامه ریزی و هدفگذاری داشته باشد ، آنچه امروز چندان که باید و شاید به چشم نمی آید.

 

تدوین برنامه هایی برای ارتقای سطح کیفی و رقابت پذیری کالاهای تولیدی ما و تدوین سیاستهای کارآمد تشویقی در اینخصوص ، بهره وری سرمایه و عوامل تولید را منتج می شود. لذا مدیران ارشد مرتبط با امور پایتخت می بایست اقدامات ذیل را بطور جد دنبال کنند : 

 

1- دسته بندی سطح کیفی تولیدات 

 

2- تعریف و دسته بندی کالای ضروری شهروندان که هم در بخش تولید و هم مصرف باید آلایندگی آنها کنترل شود

 

3- تهیه دستور العمل ها ، قوانین و مقررات مورد نیاز در بخش های صنعت و ساختمان

 

افزایش چشمگیر ساخت و ساز در تهران ، باید با توجه جدی به کیفیت مصالح و بررسی آلایندگی زیست محیطی و خطرات آنها برای سلامت شهروندان و تدوین قوانین و مقررات جدید و به روز در اینخصوص همراه باشد . از سوی دیگر تولید خودروهای پر مصرف باید بدون اغماض با برخورد جدی مراجع قانونی مانند سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ، پلیس راهنمایی و رانندگی و اجبار خودروسازان در حرکت بسوی تولید موتورهای کم مصرف با بهره مندی از فناوریهای نوین جهانی مواجه شود. بررسی تولید بنزین با کیفیت پایین هم باید بطور جدی در دستور کار مسئولین مربوطه قرار بگیرد تا این مشکل نیز مرتفع گردد و در نهایت آنچه مهمترین نقش را در کاهش آلودگی هوا دارد یعنی حمل و نقل عمومی ، همانطور که شهردار محترم تهران نیز گفته است ( توسعه حمل و نقل عمومی با تکیه و محوریت حمل و نقل ریلی که هم پایایی دارد و هم پویایی ، راهکار اصلی حل آلودگی هوا و آلودگی صوتی است که این امر از سیاست های قطعی ما محسوب می شود .) باید در دستور کار مدیران شهری قرار گیرد تا شاید اندکی از آلام تهران خاکستری کاهش یابد  

بنابراین آنچه برای رسیدن به این اهداف لازم است عبور از هزار توی مدیریت شهری است که در هر مسئله ی مرتبط با حوزه شهر و شهروندی آن چندین سازمان اظهار نظر می کنند بی آنکه بپذیرند تحت نظارت یک مدیریت واحد و یکپارچه قرار گیرند و یا لااقل پاسخ دهند به این سئوالات بی پاسخی که سالهاست در ذهن شهروندان تهرانی، مکرراً تکرار می شود : 

 

- تا کی بایست با وعده های مسئولین شهری و تنبیهات شهروندی، روز به شب رسانید و امیدوار بود به دیدار کوههایی که همه ساله در چنین ایامی از پیش چشمانمان پنهان می شوند؟ 

- اینکه مدیری بیاید و بگوید کسی براثر آلودگی هوا جان خود را از دست نداده مزیت است یا اینکه تا کسی جان خود را فدای این آلودگی شهری نکند باید نشست و دست روی دست گذاشت و مدعی شد تنها فلان شاخص بالاست که البته زیاد هم مهم نیست!؟

- تا کی باید دود خفه کننده ماشین‌ها را در خیابان دید و منتظر کاری از سوی مسئولین مربوط بود؟

- پناهگاه بیماران تنفسی در شهر آلوده تهران کجاست و آیا اساساً برای این افراد که بیماری شان حاصل اقدامات خود ماست فکری کرده ایم ؟

- چه اقدامی برای جلوگیری از آسیب دیدگی زمین های کشاورزی اطراف شهر تهران شده است ؟

- چه اقدام فنی و تخصصی برای کاهش میزان آلودگی هوای تهران صورت گرفته است ؟ 

- تا کی باید برای رفع این بحران ملی منتظر باد و باران بود ؟ 

 

و اصلاً در تهرانی که زمینش دلمرده است و سقف آسمانش کوتاه با مهر و ماهی غبار آلود ، قصه ی آلودگی اش را پایانی هست ؟

 

به نقل از امیر حسام شهسواری سردبیر انتخاب