#1 با BIOS و نحوه ی آپدیت آن بیشتر آشنا شویم.

[NO_TIME_FOR_RELOADING 716]

‌درود خدمت همه دوستان عزیز ...

راستش یه مدتی بود تو فکر این بودم که یه مقاله تاحد امکان کامل راجع به  BIOS و نحوه ی آپدیتش بزنم که متاسفانه تا قبل تابستون به دلیل درس و کارهای دیگه خیلی وقت نمیکردم که این کار رو انجام بدم تا اینکه چند روز پیش بالاخره استارت کار رو زدم.

البته قبلا هم مقالاتی راجع به آپدیت BIOS در فروم نوشته شده که معمولا فقط به راه های خاص اپدیت BIOS اشاره میکردند که همون     راه ها هم فقط روی مادربردهای ASUS یا کلا یک برند خاص کاربرد داشتن . برای همین خواستم یه مقاله بنویسم که اول BIOS رو تعریف کرده باشم بعد به سراغ UEFI بیام و درآخر هم چند راه کلی برای آپدیت رو که بر روی همه ی مادربرد ها جواب میده رو بنوسیم.

امیدوارم از این مقاله خوشتون بیاد و حداقل بخش کوچکیش به دردتون بخوره.

در ضمن هر انتقادی یا هر سوالی و کل هر چیز دیگری هم بود در همین تاپیک بگین در خدمتم . اگر هم ترجمه ضعیف بود به بزرگواری خودتون ببخشین چون این اولین کار من هستش و مطمئنا خالی از اشکال نیستش.

این تاپیک چندبار آپدیت خواهد و چند پست هم در طی چند روز آینده به تاپیک اظافه خواهد شد و چیزی که شما در اولین پست میبینید همه ی ماجرا نیست و مطالب دیگری هم وجود داره که به مرور زمان میزارم.

- فقط ذکر یک نکته کوچک ضروری است و آن هم اینکه برخی عبارت های تخصصی در متن وجود برای راحتی آنها را جداگانه در همین ابتدا تعریف کرده ام ، پیشنهاد میکنم برای درک بهتر از متن اول آنها را مطالعه بفرمایید.

دیگه مقدمه رو بیشتر از این طولانی نمیکنم و میرم سراغ اصل ماجرا :

 

*******************************************************************************************************************************

تعریف برخی عبارت های تخصصی موجود در متن :

1) نرم افزار سطح بالا (high level software) :  نرم افزارهایی که با سیستم عامل بطور مستقیم در ارتباط هستند نرم افزار های سطح بالا نامیده میشوند مثل مرورگرهای اینترنت , پخش کننده های موسیقی , مجموعه برنامه office , بازی ها وبطور کلی بسیاری از نرم افزارهایی که بطور روزانه از آنها استفاده میکنیم.

 

2) نرم افزار سطح وسط (mid level software) : نرم افزارهایی هستند که با اجزای سخت افزاری از طریق درایورهای خود یا حتی BIOS در ارتباط هستند.

واضح ترین مثال از این نوع نرم افزارها سیستم عامل است.

 

3) نرم افزار سطح پایین(low level software) : نرم افزارهایی که بطور مسقیم با اجزای سخت افزاری در ارتباط هستند و نحوه ی کار این اجزا سخت افزاری را کنترل میکنند. مثل BIOS

 

ACPI (4 : مخفف کلمه ی Advance Confuragation Power Interface  و یکی از ویژگی های مادربرد است و وظیفه اش است آن است که زمانی که سیستم عامل قادر به شناسایی درایور یک قطعه سخت افزاری نبود آن قطعه را بصورت استاندارد و با تنظیمات کارخانه ای بالا میاورد.

از ACPI برای مدیریت بهتر مصرف برق  سیستم (Power Managment) هم استفاده میشود.

 

MBR (5 : مخفف کلمه ی Master Boot Record  است که گاهی اوقات از آن به Sector 0 هم یاد میشود.

MBR اولین بخش(Sector) هر هارد است که شامل یکسری اطلاعات کلی از آن هارد درایو میباشد و کامپوتر به کمک آن اطلاعات میتواند سیستم عامل را باگذاری کند.

 

6) CMOS : مخفف کلمه Complementary Metal-Oxide Semiconductor  است و در علوم کامپیوتر CMOS اشاره به یک چیپ حافظه دارد که انرژی اش توسط یک باتری (همان باتری روی مادربرد) تامین میشود.

وظیفه CMOS آن است که یکسری اطلاعات مربوط به "زمان روشن شدن سیستم" را نگه داری کند و در موقع روشن سیستم این اطلاعات را در اختیار BIOS بگذارد تا BIOS از آنها استفاده کند.

 

7)Firmware : یک نرم افزار است که درون یک سخت افزار جاسازی شده و به آن سخت افزار میگوید که چگونه کار خود را انجام دهد و چگونه با دیگر وسیله ها ارتباط برقرار کند.

برای سادگی میتوانیم Firmware را به شکل "یک نرم افزار برای سخت افزار" فرض کنیم.

 

************************************************************BIOS*************************************************************

 

BIOS  چیست و چه وظیفه ای دارد :

اولین سوالی که در مورد BIOS  با آن رو به رو هستیم آن است که اصلا BIOS  چیست ؟؟ و چه وظیفه ای دارد ؟؟

BIOS  مخفف عبارت Basic Input/Output System است و  یک نرم افزار سطح پایین محسوب میشود و در حقیقت اولین نرم افزاری که موقع روشن کردن سیستم اجرا میشود.BIOS ها معمولا برنامه های بسیار کوچکی هستند و اندازه آنها بعضا تا 16 مگابایت است.

و درباره ی وظایف آن میتوان گفت که BIOS  یکسری خدمات و امکاناتی را فراهم میکند که به کاربران و نرم افزارهای سطح بالا اجازه میدهند که به اطلاعاتی از قطعات سخت افزاری نصب شده بر روی سیستم دسترسی داشته باشند (مثلا مقدار RAM نصب شده بر روی سیستم) و به برخی از تنظیمات قطعات سخت افزاری دست پیدا کنند و در مواردی حتی آنها را تغییر هم بدهند (مثل سرعت چرخش فن پردازنده)

به زبان ساده BIOS را میتوانیم همانند یک واسطه برای انتقال اطلاعات درنظر بگیریم که در هنگام روشن شدن سیستم اطلاعاتی را بین  اجزای سخت افزاری و نرم افزارهای نصب شده بر روی سیستم جا به جا میکند.

مثلا یک جزء سخت افزاری را همانند CPU در نظربگیرید ، هم کاربر و هم نرم افزارهایی میتوانند از دور چرخش فن CPU و دمای آن اطلاع یابند. در حقیقت این BIOS  است که اینچنین اطلاعاتی را بین اجزای سخت افزاری و نرم افزاری منتقل میکند و باعث میشود در یک       نرم افزار سطح بالا اطلاعاتی مثل دور چرخش فن یا دمای قطعه نشان داده شود. (و در سطوح بالاتر مشاهده و تغییر clock پردازنده یا ولتاژ آن و زمان تاخیر و فرکانس RAM و حتی تغییر و ویرایش پروفایل XMP و بسیاری از موارد دیگر )

نمایی کلی از محیط یک BIOS

 

 

نوستالوژی و دیگر هیچ !!!!

تغییر در هرکدام از مواردی که در BIOS  مشاهده میشود باید با اطلاع کامل انجام شود و در صورتی که کاربر نداند چه کاری انجام میدهد امکان رخ دادن مشکلات جدی هست که ممکن است منجر به boot نشدن مجدد سیستم شود و در برخی موارد حتی  امکان آسیب رساندن جدی به قطعات سخت افزاری وجود دارد. دلیلش این امر هم واضح است : هر قطعه سخت افزاری محدودیت خاصی دارد و در صورتی که پا از این محدودیت ها فراتر گذاریم حاصل کار جز آسیب به قطعه نخواهد بود.

وظیفه ی دیگر BIOS آن است که باید تغییراتی که کاربر در موقع روشن بودن سیستم اعمال کرده را حفظ کند و اگر سیستم خاموش و مجددا روشن شد کاربر مجبور نباشد هربار تنظیمات مدنظر را وارد کند.

(البته بدیهی است که منظور از این تنظیمات فقط تنظیماتی است که در محدوده ی کار BIOS است نه تنظیمات دیگر)

برای اینکار BIOS یک حافظه CMOS در خود دارد که این حافظه توسط یک باتری انرژی خود را تامین میکند.(همان باتری که بر روی تمامی مادربوردها وجود دارد)

ذکر این نکته حائز اهمیت است که اگر این باتری تمام شود و دیگر نتواند انرژی لازم را برای این حافظه CMOS را تامین کند BIOS بطور خودکار تنظیمات اولیه و کارخانه ای خود را در حین روشن شدن سیستم بازگذاری میکند و دیگر تنظیماتی که کاربر اعمال کردن اجرا نمیشوند.

 

                    

یک باتری CMOS که بروی تمام مادربردها یافت میشود

 

 

مجددا یک باتری CMOS اما این بار بر روی مادربرد یک laptop

 

برخلاف PCها اوضاع در تبلت ها و لپتاپ ها بسیار ساده تر است درBIOS های تبلت ها و لپتاپ ها کاربر فقط به تنظیماتی مثل زمان و تاریخ سیستم یا تغییر اینکه boot دستگاه چگونه باشد دسترسی دارد.

 -وظایف BIOSها به همینجا محدود نمیشود و بسیاری از وظیفه های دیگر را هم میتوان برای BIOSها برشمرد که در ادامه ی متن برخی دیگر از این وظایف را هم بررسی میکنیم.

       

BIOS  چگونه کار میکند و ما چگونه از آن استفاده کنیم :

BIOS های امروزی معمولا دارای یک رابط کاربری(user interface) هستند که setup Utility نامیده میشود(هرکار کردم یک معادل خوب برای setup utility بگیرم نشد  :-)  )  و این رابط کاربری همان جایی است که کاربر میتواند به مشاهده ی اطلاعات سخت افزاری بپردازد و تغیراتی در کلیات آنها ایجاد کند.

از آن جایی که BIOS  اولین نرم افزاری است که موقع روشن شدن سیستم اجرا میشود میتوان گفت که : کلیدی ترین وظیفه BIOS آن است که وقتی دکمه ی پاور کامپیوتر زده شد و سیستم روشن میشود  --- >   BIOS باید اطلاعاتی را درباره ی اجزای سخت افزاری بارگذاری کند و در ادامه دستور  فعال شدن دستگاه ها  و دستور حرکت فن ها و خنک کننده ها  را در دور چرخش خاصی صادر کند  , تست هایی را جهت اطلاع از صحت و سلامت سیستم انجام دهد و در صورت هر اشکالی عمل boot شدن را متوقف سازد و پیغام خطای مربوطه را به کاربر نشان دهد .

قبل از اینکه BIOS در سال 1975  توسط آقای Gary Arlen Kildall  اختراع شود سیستم عامل ها اولین نرم افزارهایی بودند که هنگام روشن شدم سیستم اجرا میشدند و هر اشکالی که در سیستم عامل بوجود میآمد منجر به توقف کل عملیات و پردازش هایی میشد که در حال اجرا شدن بود. زیرا که هیچ نرم افزاری وجود نداشت که قبل سیستم عامل اجرا شود و تست هایی را جهت بررسی سلامت سیستم انجام دهد و اگر از سلامت آن مطمئن شد آنگاه دستور اجرای سیستم عامل را بدهد.

و حالا ما میفهمیم که استفاده از  BIOS صرفا باعث پیچیده شدن کار نشده بلکه سیستم را در مقابل خطاها انعطاف پذیر کرده و قابلیت های دیگری از جمله نصب سیستم عامل جدید و حتی تعمیر سیستم عامل فعلی را به ما میدهد.

 

DULA-BIOS چیست ؟

قبل تعریف  DULA-BIOS ، باید بدانیم که BIOS فقط یک حافظه کوچک فقط خواندنی(Read-Only) است و شرکت سازنده مادربرد    نرم افزاری را بر روی این حافظه تعبیه میکند.

اگر این حافظه به هر مشکلی برخورد کند دیگر BIOS قادر به انجام عملیات مربوط به خود نیست و به دنبال آن از مادربرد هم دیگر نمیشود استفاده کرد ، بنابراین شرکت های سازنده مادربرد چندسالی است که از پدیده ای بنام DUAL_BIOS استفاده میکنند ، به این معنی که بر روی مادربرد 2عدد چیپ مربوط به BIOS وجود دارد ... در حافظه یکی اصلاعات مربوط به BIOS اصلی ذخیره میشود و در دیگری هم یک backup از BIOS اصلی ذخیره میشود. حالا هروقت حافظه BIOS اصلی به مشکلی برخورد کند پیغامی مبنی بر restart شدن نمایش داده میشود و بعد restart آن backup از BIOS که در چیپ دوم وجود دارد مورد استفاده قرار میگیرد.

 

 

*******************************************************************************************************************************

در بخش های بعدی به سراغ معرفی UEFI و نحوه ی آپدیت آن میرویم.

*******************************************************************************************************************************

ترجمه : احمدرضا قاضیان

منابع : سایتهای

7tutorials.com

howtogeek.com

computerhope.com

ویرایش شده جولای 6, 2015 توسط NO_TIME_FOR_RELOADING

[NO_TIME_FOR_RELOADING 716]

پست 2 بزودی آپدیت میشود

ویرایش شده جولای 6, 2015 توسط NO_TIME_FOR_RELOADING

[NO_TIME_FOR_RELOADING 716]

پست 3 بزودی آپدیت میشود