صنایع دستی خوزستان

[honarmandirani 1]

وجود تمدن چند هزارساله در منطقه زاگرس، سبب شده استان خوزستان از پیشینه‌ای بسیار غنی برخوردار باشد. بدین سبب از دیرباز باورها و فرهنگ کهن این منطقه، در قالب صنایع دستی متنوع جلوه‌گر شده است. درواقع به دلیل سکونت اقوام مختلف در این استان، شاهد رشته های متنوع صنایع دستی هستیم. مردم این منطقه با استفاده از مواد اولیه‌ای که طبیعت در اختیار آنان قرار داده، محصولات منحصربه‌فردی در حوزه صنایع دستی تولید می‌کنند. در حال حاضر صنایع دستی استان خوزستان بسیار سرآمد بوده و جایگاه ممتازی در صادرات صنایع دستی کشور دارد. برای آشنایی بیشتر با تولیدات صنایع دستی استان خوزستان، به معرفی مهم‌ترین آن‌ها خواهیم پرداخت:

بافته های داری

محصولات داری در استان خوزستان به روش پود گذاری یا گره زنی بافته می‌شود. زنان روستایی و عشایری در این استان، معمولا بدون نقشه خاصی و صرفا به‌صورت ذهنی و انتزاعی به بافت این تولیدات می‌پردازند. بافته های داری این منطقه بر روی دار افقی که بر روی زمین قرار می‌گیرد، بافته می‌شود. طرح‌ها و نقوش بافته های داری معمولا به‌صورت هندسی است. در این دستبافته ها اغلب از رنگ‌های قرمز، سبز، مشکی، سفید، نارنجی و سرمه‌ای استفاده می‌شود. بافته های داری این استان شامل قالی، قالیچه و گلیم می‌شود که در ادامه به آن‌ها اشاره‌ای خواهیم داشت.

قالی بافی

قالی های بافته شده در استان خوزستان غالبا نقوشی هندسی دارند. معمولا رنگ‌های به‌کاررفته در این قالی ها شامل قرمز، صورتی، نارنجی، سرمه‌ای، مشکی و زرد کدر می‌شود. قالی های این منطقه، توسط دختران و زنان عشایر عرب به‌صورت محدود، بافته می‌شود.

گلیم بافی

در استان خوزستان، معمولا عشایر بختیاری و عشایر عرب به بافت گلیم مشغول‌اند. گلیم های بافته شده در این منطقه بر روی دارهای افقی و به‌صورت عمودی بافته می‌شوند. در میان شهرهای استان خوزستان، روستای عرب نشین “غزی” در زمینه بافت گلیم بسیار شاخص است. دستبافته های این منطقه معمولا از تار پنبه‌ای و پود پشمی و نیز از نقوش هندسی تشکیل شده است. همچنین از رنگ‌های قرمز، آبی، نارنجی، سرمه‌ای، سبز و سفید در زمینه گلیم های این ناحیه استفاده می‌شود. یکی از مناطقی که در آن بافت گلیم، رونق فراوانی دارد، منطقه هفتگل است. نقوش به‌کاررفته در گلیم های این ناحیه، به گلیم های عشایر قشقایی شباهت زیادی دارد.

سبد بافی

با توجه به شرایط محیطی استان خوزستان، وفور نخلستان‌ها در این منطقه، سبب رونق رشته سبد بافی شده است. در این حرفه با استفاده از برگ درختان خرما، انواع سبد ها و به‌اصطلاح محلی زنبیل بافته می‌شود. عشایر بختیاری و روستاییان اطراف دزفول با استفاده از شاخه‌های درختان سبدهایی می‌بافند که در اصطلاح محلی “سله” نام دارد. مردم ترک ساکن در این استان، از ترکه‌های درخت بید سبد هایی در شکل و اندازه‌های مختلف می‌بافند. نوع دیگری از سبد-در اصطلاح محلی کوروک- نیز در این منطقه بافته می‌شود که برای جابجایی ماکیان از آن استفاده می‌شود.

بوریا بافی

یکی دیگر از رشته های صنایع دستی استان خوزستان بافت بوریا یا حصیر زیرانداز است. مردم خوزستان با استفاده از الیاف برگ درختان خرما و نی مرداب‌های این منطقه، این نوع حصیر را می‌بافند. به دلیل اینکه تولید این محصول نیاز به قوای جسمی بالایی دارد، معمولا مردان خوزستانی به این حرفه اشتغال دارند. از بوریا اغلب به‌عنوان زیرانداز و نیز برای پوشش سقف منازل روستایی استفاده می‌کنند.

حصیر بافی

مردم روستایی و عشایر، معمولا از درختان خرما و نی‌های باتلاقی در این منطقه برای بافت حصیر استفاده می‌کنند. این تولیدات حصیری در مناطق عشایری به‌عنوان حصار پشت چادرها و ساختن لانه مرغ و خروس کاربرد دارد. در مناطق روستایی نیز برای آویختن در جلوی پنجره منازل استفاده می‌شود.

کپو بافی

از دیگر صنایع دستی استان خوزستان کپو بافی است و تولید آن در سال‌های اخیر رواج زیادی یافته است. برای بافت کپو از برگ‌های خشک نخل-در اصطلاح محلی کرتک- و ساقه‌های نازک گندم-هلفه- استفاده می‌شود. هم‌اکنون کپو بافی در دهستان شهیون دزفول و روستاهای اطراف آن رونق بسیار دارد.

عبا بافی

سابقه این رشته از صنایع دستی استان خوزستان به بیش از پانصد سال پیش بازمی‌گردد. عباهای این منطقه غالبا به رنگ‌های مشکی، خاکستری، خرمایی و شیری بافته شده و توسط بافندگان رنگرزی می‌شود. در این استان دو نوع پارچه عبایی برای استفاده در فصل گرما-هله- و در فصل سرما-چانچه- بافته می‌شود. درگذشته عبا بافی در شهرهای دزفول، شوش و سوسنگرد و بهبهان رونق فراوان داشته است. در حال حاضر تولید آن غالبا در شهرهای سوسنگرد و بهبهان انجام می‌شود.

گیوه بافی و گیوه دوزی

یکی دیگر از رشته های صنایع دستی استان خوزستان، گیوه بافی است که قدمتی ۲۰۰ ساله در این منطقه دارد. در میان شهرهای استان، این حرفه در دو شهر دزفول و بهبهان رونق بیشتری دارد.

مینا کاری و قلم زنی

در استان خوزستان پیشینه مینا کاری بر روی طلا و نقره و قلم زنی بر روی مس و برنج، به سال‌های دور برمی‌گردد. این حرفه درگذشته غالبا در شهرهای خرمشهر، آبادان و اهواز رونق فراوان داشته است. امروزه این تولیدات بیشتر در شهر اهواز رواج دارد. قوم “صبی” در استان خوزستان که از پیروان حضرات یحیی هستند، معمولا به تولید این محصولات اشتغال دارند. اکثر تولیدات این رشته، کاربرد زینتی داشته و بر روی دستبند، انگشتر و نیز قندان، سینی و … جلوه‌گری می‌کند. نقوش رایج بر این تولیدات اغلب شامل نخل، شتر و ساربان، گنبد و قایق و … می‌شود.

از دیگر رشته های صنایع دستی استان خوزستان می‌توان به فلزکاری، تولید محصولات پوستی، نمد مالی، موج بافی، ابریشم بافی، خراطی، ورشو سازی، احرامی بافی، گلیم پارچه ای، صنایع دستی چوبی و … اشاره کرد.

منبع : صنایع دستی شرفه

[lali city 328]

ایول همشهری.خسته نباشی.اطلاعات خوبی بود.موفق باشی.