نگاهی بر موتور جست وجوی ملی از آغاز تاکنون / رقابت ایران با جست وجوگرهای مطرح جهانی

[Hamed 9239]

داستان ملی شدن پروژه ها در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور از طرحی شروع شد به نام اینترنت ملی. طرحی که در زمان معرفی اش انتقادات بسیاری را متوجه خود از یک سو و پدید آورنده اش از سوی دیگر کرد.

از جزئیات این طرح که هم اکنون بالغ بر پنج سال از آن می گذرد اطلاعات دقیقی در اختیار نیست، اما تنها گمانه زنی هایی که از سوی کارشناسان و حتی در مواردی از سوی برخی از مسوولان عنوان می شود آن است که این طرح برای تمرکز و جمع آوری اطلاعات مهم و حساس سازمان های دولتی از دیتا سنترهای خارج کشور به داخل کشور است. برخی دیگر نیز در تعریف این طرح گفته اند؛ زمانی که بخش زیادی از اطلاعات و محتوای رد و بدل شده بین کاربران ایرانی در داخل کشور است نیازی نیست پهنای باند جهانی کشور را افزایش دهیم و می توانیم با تقسیم کردن میزان استفاده از پهنای باند داخلی و خارجی سرعت بالاتری را برای کاربران داخلی فراهم آوریم. اما بعد از رو شدن این طرح ملی، طرح های دیگری نیز در همین بخش روی کار آمد. دیتاسنتر ملی، شبکه ملی و موتور جست وجوی ملی از جمله این طرح ها است. طرح هایی که به اعتقاد کارشناسان برخی از آنها همان اختراع کردن مجدد چرخ است.

به جنگ یاهو و گوگل می رویم

سال گذشته وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در حاشیه یکی از مراسمی که در آن سخنرانی داشت خبر از پروژه موتور جست وجوی ملی داد. موتور جست وجویی که در آن زمان رضا تقی پور، نام «یا حق» را برای رقابت با یاهو برای آن انتخاب کرد. هر چند که این نام بعدها حذف و در مقطعی حتی برای انتخاب نام مناسب برای این موتور جست وجو نظرسنجی برگزار شد.

اما شنیده ها حکایت از آن دارد که تا به حال نه تنها نامی برای این پروژه انتخاب نشده است، بلکه جزئیات آن هم مشخص نبوده و از سوی دیگر گفته می شود که چین قرار است در ساخت این موتور ملی به متخصصان داخلی کمک کنند. شهریورماه سال گذشته، مدیرکل تحقیق و توسعه شرکت فناوری اطلاعات ایران از آغاز فاز مطالعاتی پروژه موتور جست وجوگر ملی خبر داد و ضمن تشریح جزئیات آن گفت: طبق اظهارات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به نظر می رسد این موتور جست وجوگر با نام «یا حق» فعالیت خود را آغاز کند. هادی ملک پرست آن زمان و در گفت وگو با مهر در تشریح جزئیات موتور جست وجوگر ملی با تاکید بر اینکه این پروژه جهت فراهم کردن نیازهای داخل کشور کاربران ایرانی تعریف شده است، گفت: موتورهای جست وجوی بین الملل گوگل و یاهو در استفاده از نیاز داخلی و خارجی کاربران کاربرد دارد، اما موتور جست وجوگر ملی صرفا در مورد کاربران ایرانی داخل کشور و فقط برای ارائه خدمات دستگاه های دولتی و اجرایی به کار می رود. وی با بیان اینکه پروژه موتور جست وجوگر ملی روی شبکه اینترانت کشوری که از آن به عنوان شبکه ملی اینترنت نیز یاد می شود پیاده سازی خواهد شد، ادامه داد: موتور جست وجوگر ملی به عنوان اولین اولویت برای ارائه خدمات دستگاه های دولتی و غیردولتی با هدف تسهیل در ارائه اطلاعات سریع به مردم پیاده سازی خواهد شد، اما اطلاعات تمامی سرورهای داخل کشور نیز از طریق این موتور جست وجو قابل جست وجو و دریافت خواهد بود.

ملک پرست با اشاره به کاربردها و مزیت های این موتور جست وجو نسبت به دیگر موتورهای جست وجوی بین المللی گفت: دسترسی به سایت های جست وجوی گوگل و یاهو و امثال آن تنها از طریق اینترنت ممکن است، اما برای دسترسی به موتور جست وجوگر ملی باید به اینترانت کشوری متصل شد که هزینه ای به مراتب کمتر از دسترسی به اینترنت دارد. وی یکی از خصوصیات مهم اینترانت کشوری (شبکه ملی اینترنت) را هزینه دسترسی ارزان به آن عنوان کرد و خاطرنشان کرد: یکی از مباحث مطرح در طرح موتور جست وجوی بومی کاهش هزینه ها است. وی گفت: فاز مطالعاتی این طرح حداقل حدود چهار ماه به طول می انجامد و عملیاتی کردن آن نیز بعد از انجام مناقصه انتخاب پیمانکار تا انتهای سال 90 ممکن خواهد شد.

اما درست بعد از این اظهار نظر بود که خبر در مورد موتور جست وجوی ملی افزایش یافت. بهمن ماه سال گذشته معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در تشریح آخرین وضعیت موتور جست وجوگر ملی مدل کسب و کار این پروژه ملی را استفاده بر بستر اینترنت پاک دانست و گفت: موتور جست وجوگر ملی با توجه به خط و زبان فارسی در فضای سایبر، جست وجوهای مورد علاقه مردم را انجام می دهد.

علی حکیم جوادی در آن زمان به مهر گفت: فاز مطالعاتی این پروژه ملی در سه کانال مجزا آغاز شده که در نهایت یک مدل به عنوان پایلوت برای آن اجرایی خواهد شد. وی با تاکید براینکه روی چندین مدل موتور جست وجو برای نهایی کردن این پروژه در حال تحقیق هستیم، اضافه کرد: خوشبختانه روی یکی از این مدل ها اقدامات خوبی انجام شده که در آینده نزدیک هم بخشی از آن آماده ارائه خواهد بود.

حکیم جوادی با اشاره به آغاز کار تحقیقاتی روی پروژه «ضد بدافزار بومی» که به موازات پروژه موتور جست وجوگر در حال انجام است، تصریح کرد: طی برنامه پنجم توسعه چندین پروژه به عنوان زیرساخت های شبکه ملی اطلاعات اجرایی خواهد شد که یکی از این پروژه ها موتور جست وجوگر ملی است. حکیم جوادی با بیان اینکه باید برای موتور جست وجوی ملی استراتژی تعریف شود؛ گفت: تعریف مدل کسب وکار و سرمایه گذاری روی این پروژه باید به نحوی باشد که بتواند جایگزین موتورهای جست وجوی فعلی باشد. وی با تاکید بر لزوم تعریف بیزینس مدل برای موتور جست وجوگر ملی پس از راه اندازی آن اضافه کرد: یک بخش عمده ای از این کار به کسانی برمی گردد که می خواهند روی بستر این موتور جست وجوگر خدمات دهند و این پروژه را پشتیبانی کنند. رییس سازمان فناوری اطلاعات ایران با اشاره به کاربرد خط و زبان فارسی در فضای سایبر خاطرنشان کرد که جست وجوهای مورد علاقه کاربران ایرانی بر این بستر به صورت بومی فراهم خواهد شد. وی با اشاره به مدل های موفق موتور جست وجوگر ملی در دنیا گفت: برای مثال کشور کره جنوبی با توجه به علاقه مندی مردمش به اطلاعات تمرکز جدی بر زبان در این بستر کرد و موفق شد.

آمادگی ترکیه برای همکاری

در حالی که گفت وگوهای انجام شده همه از فعالیت بخش خصوصی و نیروهای داخلی روی این پروژه حکایت داشت، اما خبرهایی هم از حضور چینی ها در راه اندازی این موتور شنیده می شد. البته این موضوع بعد ها از سوی دیگر کشورها هم دنبال شد. به طوری که بعدها رضا تقی پور در دیدار با جودت ایلماز وزیر مشاور دولت ترکیه و رییس بیست و دومین کمیسیون مشترک جمهوری اسلامی ایران و ترکیه به پیشرفت های ایران در حوزه ICT اشاره کرد و گفت: ارتباط فیبر نوری دو کشور، ارتباط ماهواره ای دو کشور و استفاده از باند ماهواره، ارتباط مستقیم تلفنی (رومینگ)، شبکه های ارتباط داده ها، موتور جست وجو و نرم افزارهای پایه از جمله زمینه های همکاری میان دو کشور محسوب می شود.

وی با بیان اینکه این موارد پیش از این نیز در دیدار وزیر ارتباطات کشور ترکیه مورد بررسی قرار گرفته بود، خاطرنشان کرد: امید می رود با توجه به مشترکات تاریخی، فرهنگی و مذهبی در مسائل تجاری و اقتصادی، شاهد حضور بخش خصوصی در راستای ارائه خدمات میان دو کشور باشیم. تقی پور تاکید کرد: در زمینه اینترنت و فناوری اطلاعات کارهای خوبی در ایران صورت گرفته که از جمله می توان به موتور جست وجوی ملی و نرم افزارهای پایه اشاره کرد که در صورت تمایل می توانیم بصورت مشترک، تعامل و همکاری کنیم.

توان رقابت داریم؟

در حالی که هم اکنون جنگی سخت بین موتورهای جست وجوی جهانی برای کسب سهم از بازار این فناوری وجود دارد و گوگل همچنان در صدر جدول و یاهو و بینگ مایکروسافت رتبه های دوم و سوم را به خود اختصاص داده اند سوالی که پیش می آید آن است که آیا موتور جست وجوی ملی که هنوز نامی برای آن تعیین نشده توان رقابت با نمونه های جهانی را دارد؟

ملک پرست، مدیرکل تحقیق و توسعه شرکت فناوری اطلاعات با بیان اینکه نحوه چگونگی ارائه سرویس موتور جست وجوگر ملی در دست بررسی است، در این باره می گوید: در استفاده از موتورهای جست وجوی بین المللی کاربر برای جست وجوی اطلاعات خود با چندین هزار صفحه مواجه می شود که دسترسی به گزینه مورد نظر خود در این تعداد اطلاعات بسیار زمان بر است، اما در سرویس دهنده کشوری کاربر حداکثر از میان 40 آیتم موضوع مورد نظر خود را پیدا می کند.

وی یکی دیگر از ویژگی های مهم موتور جست وجوگر ملی را بحث امنیتی آن عنوان کرد و گفت: با استفاده از این موتور جست وجو اطلاعات کاربران برای جست وجوی موضوعات به خارج از کشور منتقل نخواهد شد. این گفته در حالی مطرح می شود که معمولا موتور های جست وجو با ارائه نمونه های بسیار از مورد جست وجو شده سعی می کنند تا کاربر در نهایت به مقصود خود برسد، اما حکیم جوادی رییس سازمان فناوری اطلاعات در این مورد می گوید: موتور جست وجوی ملی هم از آن دست پروژه ها است که نمی شود زمان پایان یافتنی برای آن تعریف کرد و هرچند امروز ما موتور جست وجو را داریم و تا بخشی به آن رسیده ایم، ولی باید دید آیا این موتور جست وجو می تواند با 120 و 130 موتور جست وجوی مطرح دنیا رقابت کند؟ و این موضوعی است که همکاران ما با مراکز تحقیقاتی داخل کشور در حال کار هستند و خوشبختانه به نتایج خوبی رسیده اند.

رییس سازمان فناوری اطلاعات گفت: نمونه های پایلوت این طرح آماده است و هم چنان در حال تکمیل است و امیدواریم تا آخر امسال نخستین پایلوت آن را در حال کار داشته باشیم. وی درباره نام آن گفت: هنوز نامگذاری خاصی برای آن نداشتیم و فعلا روی بحث فنی کار می کنیم، ولی شاید یکی از راه های آن ایجاد همه پرسی باشد.

منبع : دنیای اقتصاد